Project SOLO – Creatieve educatie om eenzaamheid onder jongeren bespreekbaar te maken.
Een Studio Z Blog door Janko
“Ik voel me eenzaam.”
Soms.
Tegenwoordig voel ik dat eigenlijk niet vaak en het voelt niet problematisch. Maar toch voelt het gek om te zeggen. Alsof het iets is waarvoor je je zou moeten schamen. Ik herinner me een tijd dat ik mijn dagen alleen doorbracht, thuis, in mijn atelier, in mijn studio. Ik was midden 20, afgestudeerd van de kunstacademie en ik worstelde met het opbouwen van een professionele praktijk als kunstenaar. Ik had geen idee hoe daarmee om te gaan. Hoe een mindset en situatie voor mezelf te ontwikkelen die me positief stimuleerde.
Had ik dat als tiener geleerd op de middelbare school, naast alle wiskunde, natuurkunde, engels en alle andere vakken, dan had ik mij in mijn twintiger jaren misschien heel anders ontwikkeld en gemanifesteerd.
"Had ik dat als tiener geleerd op de middelbare school, dan had ik mij in mijn twintiger jaren misschien heel anders ontwikkeld en gemanifesteerd."
School voor het Leven
Hoe zou het zijn als we in het voortgezet onderwijs meer de focus leggen op leren een volwassen en zelfstandig mens te zijn in plaats van vooral op beroepsgerichte competenties te focussen? En als je daaraan wilt werken, hoe begin je dan? Die vraag stelde ik mezelf toen de Corona pandemie afzwakte en er voor Studio Z weer kansen in zicht kwamen om in het onderwijs aan het werk te gaan.
Ik besloot te starten met een thema dat gedurende de pandemie steeds vaker in het nieuws kwam als maatschappelijk probleem; eenzaamheid. En hier een experiment mee uit te voeren. Voor zo’n experiment heb je een partner in het onderwijs nodig. Kunstcircuit Deventer bracht ons in contact met Het Stormink, waar teamleider Erik van Binsbergen enthousiast was over mijn ideeën en zijn schouders onder een gezamenlijk project wilde zetten.
Een Experiment, powered by Cultuur
Ook de Provincie Overijssel zag de meerwaarde van het project. Vanuit hun Tender “Experimenten Powered by Cultuur” kenden zij subsidie toe, zodat het project zorgvuldig ontwikkeld kan worden. En zo is Project SOLO geboren. Een experiment in het ontwikkelen en uitvoeren van creatief onderwijs met als doel eenzaamheid onder jongeren bespreekbaar te maken. Een pittige uitdaging aangezien jongeren een nog veel groter taboe ervaren dan ik, over het uiten van hun gevoelens op dit vlak.
De Taal van Jongeren
Om dit taboe te slechten moet je allereerst de taal van de jongeren spreken. En wat is meer exemplarisch voor hoe jongeren communiceren, dan de smartphone en social media? Ik vond in het Belgische theatergezelschap SkaGen de perfecte samenwerkingspartner. Zij ontwikkelden, toen de Corona pandemie een streep door hun theatervoorstellingen zette, een app die het mogelijk maakt een theaterbeleving over te brengen via de smartphone. Het is een soort afgeleide van Whatsapp: SneakPeek van SKGN, waarin wel 2000 man mee kan kijken met Whatsapp berichten in een appgroep. De vraag die ik Mathijs Scheepers, creatief leider van SKaGeN stelde was;
“wat als we de kracht van SneakPeek in de handen leggen van jongeren?”
Multimedia Voorstelling
Zo ontstond het idee voor Project SOLO:
Een multimedia experience via de smartphone, waarbij we in co-creatie met jongeren een multimedia voorstelling maken via de SKGN app om met eigentijdse storytelling het thema eenzaamheid aan te belichten.
Project SOLO is een educatief project waarin jongeren zelf een Whatsapp theatervoorstelling maken voor hun medeleerlingen. De leerlingen werken onder leiding van onder leiding van Teodora Ionescu, docent bij Studio Z en beeldend-, multimedia- en performancekunstenaar. In de voorstelling volgen de leerlingen via SneakPeek een week lang het lief en leed van de personages: jongeren zoals zijzelf.
Creatieve Activiteiten
Daarnaast ontwikkelen we vanuit Studio Z een aantal creatieve activiteiten waarmee onze docenten gedurende die week het thema dichterbij de jongeren brengen. Een cruciaal onderdeel en eigenlijk de kern van het project. Want alleen iets benoemen is niet voldoende voor verandering en ontwikkeling. Je moet zelf aan de slag.
Maar.. hoe doe je dat?
Impact!
Met Project SOLO willen we impact maken in de levens van jongeren. Wetenschappelijk onderzoek wijst echter uit dat een niet goed uitgedachte interventie negatieve impact kan hebben. Zo werd in de VS een project opgezet om jeugdcriminaliteit te verminderen; Scared Straight. Jongeren die crimineel gedrag vertoonden gingen op bezoek in de gevangenis om veroordeelde criminelen te ontmoeten, met de gedachte dat dit schrikbeeld van een toekomst als gedetineerde herhaling van crimineel gedrag zou voorkomen. Dit project werd groot uitgerold, ook buiten de VS, en na een aantal jaar werd een impactmeting gedaan om het effect in kaart te brengen. En wat bleek? Jongeren in de jeugdcriminaliteit die deelnamen aan het programma hadden een grotere kans om opnieuw in de criminaliteit te geraken, dan jeugdige criminelen die niet aan het project deelnamen.
Werkzame Elementen
Om die valkuil te omzeilen startten we ons project met een onderzoek naar de problematiek rondom eenzaamheid. En naar de werkzame elementen in het tegengaan ervan. Annelies Bartelink van cultuur eigen deed onderzoek in opdracht van Studio Z en leverde een rapport op met aanbevelingen voor Project SOLO. Met deze aanbevelingen op zak startte collega Amber – toen nog stagiair Creative Business van Saxion – haar eigen onderzoek en begonnen we met het ontwikkelen van creatieve activiteiten. Met veel brainstormen, prototypen, testen, schaven, testen en nog meer testen creëert Amber activiteiten die – in lijn met het advies – een directe benadering van de thematiek vermijden. En die inzetten op gedrag en een mindset die jongeren in helpen om te gaan met negatieve gevoelens. En waarmee ze een positieve houding tegenover de wereld en hun eigen toekomst kunnen ontwikkelen. De details hierover vertelt Amber binnenkort zelf in dit blog.
Onze docenten zullen de activiteiten uitvoeren in de mentorklassen van Mavo 2 op het Stormink, in de week waarin deze leerlingen ook de multimedia voorstelling volgen. Zo gaan de ontwikkelingen in de voorstelling hand in hand met de persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen in de mentorklassen.
Creatief Docent of Hulpverlener?
Als je een pittig thema aansnijdt dan kan je verwachten dat er problemen boven water komen. Wat te doen als een jongere zich naar aanleiding van Project SOLO meldt met persoonlijke problemen en een hulpvraag? Onze docenten zijn gespecialiseerd in cultuureducatie. Niet in hulpverlening. We kunnen als creatieve educatie studio grote ambities hebben, maar moeten ook realistisch zijn over wat we wel en niet zelf kunnen. Daarom ontwikkelt het Stormink samen met jeugdhulporganisaties en in samenspraak met Studio Z een protocol voor het opvangen en doorverwijzen van leerlingen die zich naar aanleiding van ons project melden met een hulpvraag.
En zo is de cirkel rond.
Van kennismaking met het thema, via persoonlijke ontwikkeling in creatieve activiteiten tot een directe lijn naar professionele hulp als dit nodig is. Aandacht voor de persoonlijke en emotionele ontwikkeling van jongeren, vanuit een creatief project in het Voortgezet Onderwijs.
Positieve Impact
Op dit moment is Project SOLO nog volop in ontwikkeling. Educatief ontwerper Amber werkt hard aan de activiteiten in de mentorklassen. Docent Teodora Ionescu werkt met een groep jongeren op het Stormink in een kunstklas traject aan de multimedia voorstelling. In januari 2023 vindt de primeur van Project SOLO plaats. Gedurende het project en na afloop van de projectweek voert cultuur eigen een impactmeting uit. Zodat we w(m)eten wat het effect van het project is. Best spannend! En dan weten we ook wat we na afloop moeten doen om een volgende editie nog meer positieve impact te geven.
Maar zover zijn we nog niet. De komende maanden werken we hard aan Project SOLO. Houd ons blog in de gaten voor regelmatige updates!
