In de wereld van het onderwijs is reflectie een veelvoorkomend en belangrijk onderdeel. Het stelt leerlingen in staat om terug te kijken op hun eigen handelen en ervaringen, om daarover na te denken en van daaruit nieuwe keuzes te maken. Voor de leerkracht is reflecteren een krachtig instrument om leerlingen te begeleiden in dit proces en hen te leren hoe te reflecteren. Op die manier krijgen leerlingen meer grip op hun eigen leerproces en kunnen ze zelfstandiger leren.
Reflectie in de creatieve en culturele sector
Door de jaren heen is gebleken dat reflectie niet alleen belangrijk is in onderwijs, maar ook in creatieve educatie en cultuur educatie. Reflectie dient voor deze sectoren als een sleutel die deuren opent naar dieper begrip, persoonlijke expressie en culturele waardering. Reflectie daagt uit om niet alleen te kijken naar het eindresultaat van creatieve uitingen, maar ook naar het proces dat eraan voorafgaat. Hierdoor groei je als professional. Het creatieve proces dat wij doorlopen is een iteratief traject waarin we reflecteren op alle stappen. Zo voorkom je fouten en blijf je continu je creatieve proces verbeteren.
Reflectie in het Hoger Onderwijs: Een Samenwerking met Saxion
Reflecteren is een begrip dat in ons cultuureducatie aanbod altijd al een prominente rol speelt. Toen Kariene Mittendorff, Associate Lector bij het Lectoraat Innovatief & Effectief Onderwijs aan hogeschool Saxion, bij ons kwam met de vraag:
Of wij een Toolkit Reflectie konden ontwikkelen met concrete instrumenten om reflectie te stimuleren?
..hoefden we geen moment te aarzelen. We zeiden natuurlijk ja!
Toolkit Reflectie
In opdracht van het Saxion Lectoraat Innovatief Onderwijs, vanuit TechYourFuture, mochten wij reflectie in het techniekonderwijs verbeteren met een Toolkit Reflectie, bestaande uit een explainer animatie, toolkit en publicatie. De opdrachtgever voedde ons met de uitkomsten van een 3-jarig onderzoeks- en ontwikkeltraject waarin hogescholen Saxion en Windesheim hun krachten hebben gebundeld met acht technische hbo-opleidingen om zo reflectie-onderwijs (in technische hbo-opleidingen) te verstevigen.
“Reflectie op je professionele en persoonlijke handelen als technicus is een onmisbare competentie in de kennismaatschappij van de 21e eeuw”
Explainer animatie
In de explainer animatie leggen we het belang uit van het ontwikkelen van reflectievaardigheden bij studenten. Het benadrukt de belangrijke rol van docenten in het begeleiden van dit leerproces. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om een veilige omgeving te creëren, de juiste vragen te stellen en om effectieve reflectiemethoden aan te leren aan studenten.
Wil je ook een explainer animatie?
Toolkit
De toolkit bestaat uit een kaartenset met werkvormkaarten, vragenkaarten en een handleiding. De docent kan deze kaartenset gebruiken om reflectie te stimuleren bij studenten en om diepgaand leren te bevorderen.
Op de werkvormkaarten staat een beknopt overzicht van de werkvorm die op de kaart uitgelegd wordt. Daarbij zie je de titel, de geschatte tijdsduur en of de werkvorm geschikt is voor individuele reflectie of groepsreflectie. Helemaal onderaan het rijtje vind je een icoontje dat aangeeft op welk specifiek onderwerp de reflectie gericht is. Dit kan product, proces, persoonlijke ontwikkeling of maatschappelijke impact zijn. Helemaal onderaan de werkvorm vind je een korte omschrijving van het doel van de werkvorm. Op de achterkant van de werkvormenkaart vind je de volledige uitleg van de werkvorm in de vorm van stappen. Aan iedere stap zitten verschillende onderdelen uit het reflectieproces gekoppeld.
Naast de werkvormkaarten zijn er ook vragenkaarten. Deze dienen als inspiratiebron voor de docent en student. De docent kan de vragenkaarten inzetten om gesprekken aan te gaan met studenten. De student kan ze zelf gebruiken tijdens groepsgesprekken. Alle vragenkaarten zijn onderverdeeld in de verschillende stappen uit het reflectieproces.
Bij Studio Z begrijpen we de kracht van reflectie als een middel tot dieper begrip en persoonlijke groei. Het is niet alleen essentieel in het onderwijs, maar ook in het professionele leven. Reflectie opent deuren naar nieuwe inzichten en (zelf-)waardering. De samenwerking met Saxion voor de Toolkit Reflectie was een kans die we met beide handen grepen. Laten we samen reflecteren en blijven groeien!
